Anh tài xế Uber hay Grab có thể "chốt" giá ngay khi nhận được lệnh đặt xe của khách, chạy xe sau 20 phút thì biết chắc mình sẽ kiếm được hơn 200.000đ từ chiếc xe đã chốt ngay on application. Cậu sinh viên công nghệ giỏi sau 2 giờ thiết kế đồ họa trên Upwork  hay Fiverr sẽ nhận được 40 USD, thậm chí chỉ 20 USD trả trước trong tắc. Cũng trong những thời điểm đó, các ông chủ ảo như Uber hay nhà môi giới như Fiverr đã nghe thấy tiếng "kenh" của việc chuyển tiền thành công vào tài khoản của mình. Đồng thời họ cũng giảm được một khoản chi phí giao dịch, thực thi hợp đồng, lý tranh chấp rất lớn để làm cách quản lý và làm việc cảm tính của con người mang lại. Năng suất làm việc tăng, hiệu quả kinh doanh được đo lường và dự báo nhanh là yếu tố tăng trưởng cốt lõi của những người sử dụng lao động thời 4.0.

​

Đây là những điểm khác cơ bản với mối quan hệ làm việc theo hệ thống truyền thống, khi mà những hợp đồng lao động chỉ bị ràng buộc và tôn trọng dựa trên vị trí phán quyết của mỗi bên trong từng thời điểm. Chi phí tăng đột biến khi sản xuất mở rộng mà không kịp đầu tư vào hệ thống quản trị khiến nhiều chủ doanh nghiệp làm "ẩu", cắt lương, tăng giờ làm, cung cấp điều kiện làm việc quá dưới chuẩn, v.v. ngàn công nhân đình công, mất đơn hàng, và cuối cùng vẫn phải nổi bộ vì không thể tuyển dụng trong ngày cùng một lúc hàng ngàn người lao động. Ở một bức tranh khác, nhân viên được định nghĩa là "zombie" hết vật vờ trong văn phòng lại lên facebook chát chít khiến quản lý cũng lao đao, dự án không thể chạy, mặc dù nhiều phần làm quản trị hệ thống và nhân lực kém. Những bức tranh trầm này kéo theo chi phí khủng không tên, năng lượng làm việc thấp, lợi nhuận suy giảm vv chính là lý do để những mối quan hệ, những hợp đồng phi truyền thống 4.0 xuất hiện và thay thế. 

​

Dĩ nhiên câu chuyện Uber Grab với mối quan hệ nửa công việc làm nửa "đối tác kinh doanh" vẫn còn ẩn chứa nhiều nội dung phức tạp. Ví dụ như việc lái xe không được quyết định cả cơ chế giá cả và thu nhập của mình, nhưng không có rủi ro xã hội, xe cột, tai nạn, thất nghiệp hoặc phải tự chịu đựng tất cả những chi phí này khi tham gia Uber. Tại Châu Âu, vụ án tối cao đã đưa ra quyết định Uber là hãng xe taxi một phần vì lý do này. Tại một số bang của tôi, Uber phải phán xét với công đoàn về cơ chế thu nhập và điều kiện làm việc của tài xế. Tuy nhiên ở Việt Nam, nếu nói rằng việc làm GIG gặp rủi ro hơn việc làm truyền thống thì cũng chưa hoàn toàn thuyết phục. Hàng triệu người đi làm trông mong vào tiền lương và bảo hiểm nhưng tiền bị cắt xén, lên xuống bất ổn và bảo hiểm thì rủi ro về cơ chế và thời gian hưởng lợi trong thời gian dài (xem hình trên).   

Tương tự nếu Uber hay Grab phải trở thành taxi truyền thống để theo kịp Châu Âu về bảo vệ nhân quyền mà người lao động Việt Nam mất đi cơ hội việc làm công nghệ Việt Nam chưa có đối thủ của Uber như Didi thì bài toán thị trường lao động trong cuộc cách mạng 4.0 tại Việt Nam sẽ mất đi nhiều mảnh ghép. If các nhà hoạch định chính sách về việc làm có thể tận dụng lợi thế của kẻ đi sau để nghiên cứu chuyên sâu những điểm đặc biệt của các nền kinh tế đi trước và so sánh độc đáo với cảnh thực tế Việt Nam thì bức tranh thị trường lao động thời 4.0 của Việt Nam mới có thể được nhìn toàn cảnh._cc781905 -5cde-3194-bb3b-136bad5cf58d_